Τι είναι ο Νυσταγμός
Ο νυσταγμός είναι μία οφθαλμική πάθηση κατά την οποία τα μάτια κάνουν ακούσιες ταχείες επαναλαμβανόμενες κινήσεις, σαν ταλαντώσεις, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, (οριζόντια, κάθετη ή κυκλική). Οι κινήσεις συνήθως γίνονται και στα δύο μάτια και μπορεί να είναι γρήγορες ή αργές και να φαίνονται πιο έντονα όταν το άτομο εστιάζει σε συγκεκριμένη κατεύθυνση ή αντικείμενο. Επίσης κάποιοι ασθενείς συνηθίζουν να κλίνουν το κεφάλι γιατί αυτό κάνει πιο αργές τις κινήσεις των ματιών.
Είδη του νυσταγμού
Ο νυσταγμός μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητος.
Ο συγγενής νυσταγμός εμφανίζεται σε βρέφη ηλικίας 3 εβδομάδων έως 6 μηνών. Η αιτία είναι άγνωστη και πολλές φορές είναι κληρονομική οι δε κινήσεις είναι συνήθως οριζόντιες και συμμετρικές. Τα αντικείμενα δεν φαίνονται να τρέμουν αλλά η όραση είναι κάπως θολή.
Ο επίκτητος νυσταγμός εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία και συνήθως η αιτίες του είναι σοβαρές συστημικές παθήσεις , εθισμός σε αλκοόλ και ναρκωτικά. Σε αντίθεση με τον συγγενή νυσταγμό οι πάσχοντες αναφέρουν ότι τα αντικείμενα γύρω τους ταλαντώνονται ή κινούνται.
Αίτια
Οι οφθαλμικές κινήσεις ελέγχονται από τον εγκέφαλο. Στις περιπτώσεις νυσταγμού οι περιοχές του εγκεφάλου που τις ελέγχουν δεν λειτουργούν σωστά.
Σε κάποιες περιπτώσεις τα αίτια είναι άγνωστα αλλά σε κάποιες άλλες ο νυσταγμός συνδέεται με άλλες παθήσεις οφθαλμικές ή μη, όπως:
- Οικογενειακό ιστορικό νυσταγμού
- Αλφισμός (έλλειψη χρωστικής στο δέρμα και στα μάτια)
- Οφθαλμικές παθήσεις σε παιδιά όπως καταρράκτης, στραβισμός, ανιριδία, αμβλυωπία
- Κολόβωμα αμφιβληστροειδούς
- Συγγενής αμαύρωση Leber
- Υποπλασία οπτικού νεύρου
- Προβλήματα στο εσωτερικό του αυτιού όπως το σύνδρομο Meniere’s
- Σκλήρυνση κατά πλάκας
- Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Εγκεφαλικό τραύμα (σύνηθες αίτιο επίκτητου νυσταγμού σε άτομα νεαρής ηλικίας
- Χρήση κάποιων φαρμάκων όπως αντι επιληπτικών
- Εθισμός σε αλκοόλ ή ναρκωτικά
Συμπτώματα
Το κυρίως σύμπτωμα είναι οι γρήγορες επαναλαμβανόμενες οφθαλμικές κινήσεις που δεν ελέγχονται και επιπλέον συνδιάζονται με συμπτώματα όπως :
- Προβλήματα όρασης
- Φωτοευαισθησία
- Μειωμένη όραση το βράδυ
- Κλίση της κεφαλής προς την κατεύθυνση όπου η όραση τείνει να είναι καλύτερη και οι κινήσεις πιο μειωμένες
- Η αίσθηση ότι τα αντικείμενα τρέμουν
Διάγνωση
Το πρώτο βήμα για τη διάγνωση είναι ένας πλήρης έλεγχος από οφθαλμίατρο ο οποίος θα κάνει τη διάγνωση και θα διαπιστώσει αν υπάρχουν και άλλα οφθαλμολογικά προβλήματα που μπορεί να σχετίζονται με τον νυσταγμό, όπως καταρράκτης, στραβισμός ή προβλήματα στον αμφιβληστροειδή και το οπτικό νεύρο.
Άλλες εξετάσεις που μπορεί να γίνουν για τη διάγνωση του νυσταγμού είναι:
- Καταγραφή των οφθαλμικών κινήσεων (για επιβεβαίωση του είδους του νυσταγμού)
- Εξέταση των αυτιών
- Νευρολογική εξέταση
- Εξετάσεις απεικόνισης του εγκεφάλου όπως ψηφιακή τομογραφία και μαγνητική (MRI)
Αντιμετώπιση
Ο τρόπος αντιμετώπισης εξαρτάται από την αιτία. Ο συγγενής νυσταγμός δεν θεραπεύεται, αλλά η χρήση ειδικών γυαλιών και φακών επαφής μπορεί να διορθώσει κάποιες διαθλαστικές ανωμαλίες. Αν και ο νυσταγμός δεν θα εξαλειφθεί και η όραση δεν θα φτάσει σε φυσιολογικά επίπεδα, μία καθαρότερη όραση μπορεί να κάνει πιο αργές τις οφθαλμικές κινησεις.
Σπανίως μπορεί η χειρουργική επάμβαση να ενδείκνυται για ορισμένα άτομα με νυσταγμό όπου υπάρχει κλίση της κεφαλής. Με αυτήν τροποποείται η θέση των οφθαλμικων μυών ώστε να μετριαστεί η κλίση του κεφαλιού και να μειωθεί το εύρος του νυσταγμού.Μετά την επέμβαση η όραση του ασθενή μπορεί να βελτιωθεί, αλλά ο νυσταγμός δεν θα εξαλειφθεί πλήρως.
Επίσης ορισμένα φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν ειδικά σε περιπτώσεις έντονου στρες το οποίο επιδεινώνει τον νυσταγμό.
Μερικές φορές ο επίκτητος νυσταγμός μπορεί να εξαλειφθεί αν θεραπευθεί το πρωτογενές αίτιο, όπως π.χ. ένα ιατρικό πρόβλημα ή γίνει απεξάρτηση από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ.
Οι διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης του νυσταγμού μπορεί να βελτιώσουν εν μέρει την ποιότητα ζωής του ασθενούς αλλά δεν τον θεραπεύουν.
Την τελευταία όμως δεκαετία υπάρχει μία μέθοδος η οποία βελτιώνει την όραση του ατόμου και μειώνει αισθητά τα συμπτώματα του νυσταγμού. Είναι μία μη επεμβατική μέθοδος η οποία βασίζεται στην πλαστικότητα του εγκεφάλου, δηλαδή στην ικανότητά του να προσαρμόζεται σε νέες συνθήκες αποκτώντας καινούργιες ικανότητες τις οποίες κρατά στην μνήμη. Η Revitalvision είναι μία εκπαίδευση της οπτικής αντίληψης μέσω μίας διαδικτυακής εφαρμογής, η οποία σχεδιάζεται ειδικά για κάθε άτομο ανάλογα με το πρόβλημα. Βελτιώνει την όραση σε άτομα ηλικίας άνω των 9 ετών σε περιπτώσεις διαφόρων οφθαλμικών παθήσεων ή μειωμένης όρασης , όπου βελτιώνει επίσης την στερεοσκοπική όραση και την διόφθαλμη λειτουργία. Είναι η θεραπεία που έχει έγκριση από το FDA (Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων) ως η μόνη που αποδεδειγμένα βελτιώνει την όραση σε άτομα άνω των 9 ετών.
Οι κλινικές μελέτες που έχουν γίνει στον νυσταγμό, έδειξαν βελτίωση της οπτικής οξύτητας , τόσο της μακρινής όσο και της κοντινής και αισθητή μείωση του εύρους του νυσταγμού.